Sümela Manastırı’nda tahrip edilen freskler restore ediliyor

Karadağ’ın eteğinde 300 metre yükseklikte kayalar oyularak inşa edilen Sümela Manastırı, ziyaretçilerine tabiat, tarih ve kültür varlıklarını bir ortada ziyaret etme imkanı sunuyor. UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’nde yer alan manastır, onarım ve kaya ıslahı çalışmalarının akabinde ziyaretçi akınına uğruyor. 

Manastır içindeki Ana Kaya Kilisesi’nde de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından geçen mayıs ayında duvar fotoğrafları onarımı başlatıldı. Restorasyon kapsamında takımlar, kilisenin dış cephesindeki 5 sahne üzerinde çalışıyor. Belgeleme ve yüzey paklık çalışmaları yapılan bu sahnelerdeki freskler üzerinde geçmişte, ziyaretçilerin sebep olduğu tahribat, undertone (aslına uygun renklendirme) ve acqua sporca (kirli su) teknikleriyle onarılıyor. 

Trabzon Onarım ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürlüğü gruplarının yürüttüğü çalışmada, dış cephede yer alan ve tahribata uğraması sonucu belirginliğini kaybetmiş ‘Hz. İsa’nın Son Akşam Yemeği’ sahnesi gün yüzüne çıkarıldı. 

“ÇİZİKLERİN ÜZERİNİ BOYUYORUZ, FOTOĞRAFLARIN ÜZERİNİ BOYAMIYORUZ”

Freskler üzerinde yürütülen onarım çalışmalarına ait bilgi veren restoratör Şenol Aktaş, şunları aktardı: 

“Fresklerin üzerindeki bu yazıları, çizikleri yahut vandalizm izlerini, ‘undertone’ ve ‘acqua sporca’ dediğimiz yollarla yok edip daha düzgün bir görsel sunuyoruz. Bu fotoğrafların üzerinde yapılan boyama tekniği kesinlikle yeni bir tarz ya da figür oluşturmak değil, yalnızca o çiziklerin üzerindeki yazıları silmek, buna çaba ediyoruz. Buraya gelmiş birçok insan ‘Siz neye dayanarak yapıyorsunuz?’ diye soruyorlar. Biz yalnızca olan çiziklerin üzerini boyuyoruz, fotoğrafların üzerini boyamıyoruz. Çiziklerin üzerini boyadığımızda genel bir tablo ortaya çıkıyor. Öncesi ve sonrasını gösterdiğimizde beşerler nasıl bir çalışma yaptığımızı anlayabiliyor.” 

Aktaş, ‘Son Akşam Yemeği’ sahnesinin onarım sayesinde ortaya çıktığına dikkati çekerek, “Daha öncesinde bu çizikler yüzünden görünmeyen freskler ve sahnelerimiz vardı. Bu sahneler ortasında bilhassa ‘Son Akşam Yemeği’ var, daha evvelce çiziklerden anlaşılmıyordu. Çiziklerin içini boyadığımızda çok hoş bir imaj ortaya çıktı” dedi. 

“YUKARIDAKİ FRESKLERE DE BİR MUHAFAZA ÇALIŞMAMIZ OLACAK”

Çalışmalarının devam edeceğini vurgulayan Aktaş, “Önceliğimiz müdafaa ve onarma üzerine. Gelecekte farklı bir prosedür olarak daha üstlerden başlayarak aşağılara ineceğimiz bir sistem olacak. Şu anda üstlere erişemiyoruz. İçerideki çalışmaları tamamladıktan sonra dışarıdaki çalışmalarımız başlayacak. Üstteki fresklere de bir müdafaa çalışmamız olacak” diye konuştu. 

Restoratör Beytullah Arslan da acil müdahale edilmesi gereken ve kaybolma riski barındıran alanlara sağlamlaştırma müdahalesinde bulunup bozulmaların önüne geçtiklerini kaydetti. 

Çalışmaların belgelendirme, boya ve sıva tahlillerine uygun yapıldığını anlatan Arslan, “İstanbul Onarım ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı uzmanlarınca çıkarılan sonuçlara nazaran müdahale metotları belirlendi. Uygulamalar seçildi. Özgünlüğüne uygun harçlar hazırlanıp mevcut boya katmanındaki boyalara en yakın örnekler seçilerek uygulamalar yapıldı” sözünü kullandı.