Pezeşkiyan’ın zaferi İran’a değişim getirecek mi?

İran’da tek reformcu aday olarak katıldığı seçimden zaferle çıkarak ülkenin yeni Cumhurbaşkanı olan Azeri Türk’ü Mesud Pezeşkiyan, zafer konuşmasına rejime bağlılığını ilan ederek değişim bekleyen kitlede soru işareti yarattı.

Muhafazakar Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin mayıs ayında helikopter kazasında hayatını kaybetmesi sonrası düzenlenen seçimde Pezeşkiyan, muhafazakar rakibi Said Celili’yi geride bırakarak birinci olmuştu. Başörtüsü ve Batı’yla ilgiler konusunda daha evvel ölçülü çıkışlar yapan, internete yönelik kısıtlamaları kaldırma kelamı veren Pezeşkiyan’ın 2021’deki seçimlere katılmasına müsaade verilmemişti.

HAMANEY’DEN ‘REİSİ’NİN YOLUNU İZLE’ MESAJI

Zaferiyle uzun müddettir siyasete itimadını kaybetmiş birtakım İranlılar ortasında değişim umudu yaratan yeni Cumhurbaşkanı, evvelki gece düzenlediği zafer konuşmasında dini başkan Ayetullah Ali Hamaney’e teşekkür ederek “Onun rehberliği olmasa benim ismim oy pusulasında yer almazdı. Onun liderliği sayesinde bu noktaya gelebildik” dedi.

Pezeşkiyan’ın zafer konuşması için İslam Devrimi’nin lideri olan Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin sembolik değerdeki mozolesini seçmesi de dikkat çekti.

İran’da asıl karar mercii olan dini önder Hamaney ise, yeni cumhurbaşkanını kutladığı bildiride, Pezeşkiyan’ın ölen muhafazakar İbrahim Reisi’nin yolunu izlemesini istediğini söyledi. 

Pezeşkiyan’ın seçimlere katılmasına verilen onay, İran’da son yıllarda süratle düşen seçime iştirak oranını artırma ve Batı’dan uzaklaşmayı yavaşlatma istikametinde Hamaney’in atılımı olarak yorumlanmıştı.

İran’ın dini lideri Hamaney

 

CUMHURBAŞKANININ YETKİLERİ SINIRLI

Analistlere nazaran, Pezeşkiyan’ın zaferi bilhassa gençlere ve bayanlara umut verse de ülkede büyük bir değişim beklemek imkansız. Cumhurbaşkanının yetkilerinin hudutlu olduğu İran’da, kararlar dini önder ve İhtilal Muhafızları’nın da dahil olduğu karmaşık bir idare sistemiyle belirleniyor.

BBC’ye konuşan Londra merkezli Chatham House Orta Doğu programı Yöneticisi Sanam Vakil, Pezeşkiyan’ın muhafazakarların hükümran olduğu sistemin dayanağını alması gerekeceğini vurgulayarak “Ekonomik bahisler hariç hareket için çok fazla bağımsız bir alanı olmayacak. İktisat konusunda manalı bir ilerleme için de yaptırımları hafifletmek üzere ABD’yle müzakereler gerekiyor” dedi.

Orta Doğu uzmanları, Pezeşkiyan devrinde dış siyaset alanında İran’da önemli bir istikamet değişikliği beklemiyor. Milletlerarası Kriz Kümesi İran Programı’nın başındaki Ali Vaez, “ABD’de Trump ve Biden ortasında ülkenin gidişatı konusunda 180 derece açı varsa, İran’da cumhurbaşkanının değişiminde bu açı 45 derecedir. Bu kıymetsiz bir fark değilse de başka ülkelerdeki kadar tesirli değil” tabirlerini kullandı.