Srebrenitsa katliamı 29. yılında anılıyor: Srebrenitsa’da neler yaşandı?

Sadece Bosna Hersek’te değil, tüm dünyada acının ve adalet arayışının sembolü haline gelen Srebrenitsa katliamı üzerinden 29 yıl geçti. Bu yıl da toplu mezarlarda bulunan ve kimlik tespiti yapılanların cenazesi toprağa verilecek. 

SREBRENİTSA KATLİAMINDA HAYATINI KAYBEDEN 14 KİŞİ DAHA TOPRAĞA VERİLECEK

Bosna Hersek’in doğusundaki Srebrenitsa’da 1995’te Sırplar tarafından yapılan soykırımda öldürülen ve kimlikleri tespit edilen soykırım kurbanlarından 14’ü daha bugün düzenlenecek cenaze merasiminin akabinde toprağa verilecek.
 
Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen soykırımda öldürülen ve kimlik tespiti yapılan 14 kurban için öğlenden sonra cenaze namazı kılınacak. 

Cenaze namazı öncesinde Srebrenitsa Anıt Merkezi’nde soykırımın 29. yılı münasebetiyle anma programı düzenlenecek. 

Bugün toprağa verilecek bireylerin isimleri şöyle: 

“Beriz Mujic, Hamed Salic, Hasib ve Camil Efendic kardeşler, Mehmed Krdzic, Sabrija Omic, Musan Siljkovic, Sakib Harbas, Ahmet Jasarevic, Nevres Salihovic, İbrahim Salkic, Midhat Basic, Hajdin Mustafic, Latif Mandzic.” 

SREBRENİTSA KATLİAMINDA NELER YAŞANDI

Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin akabinde Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi. 

Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin denetimindeki bölgeye ulaşmasına müsaade veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar toplu mezarlara gömüldü. 

Savaşın akabinde kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin akabinde her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen merasimle toprağa veriliyor. 

Bu yılki merasimin akabinde anıt mezarlıkta toprağa verilen kurbanların sayısı 6 bin 765’e yükselecek.

AVRUPA’NIN ORTASINDA KATLİAM

Srebrenitsa Katliamı ya da Srebrenitsa Soykırımı 1991-1995 Yugoslavya İç Savaşı (Hırvatistan Savaşı ve Bosna Savaşı)’nda Sırp Cumhuriyeti Ordusu’nun Srebrenitsa’ya karşı giriştiği Krivaya ’95 Harekâtı esnasında Temmuz 1995’te yaşanan ve en az 8.372 Boşnak’ın Bosna-Hersek’in Srebrenitsa kentinde general Ratko Mladiç komutasindaki ağır silahlarla donatılmış Bosna Sırp ordusu tarafından öldürülmesine verilen isimdir.

Katliamda bir kısım bayan ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, evraklarla kanıtlanmıştır. Bosna Sırp ordusunun dışında katliama “Akrepler” olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler Srebrenitsa’yı inançlı bölge ilan etmiş olmasına rağmen 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önlemedi.

Srebrenitsa katliami II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da gerçekleşmiş en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa’daki hukukî olarak birinci sefer belgelenmiş soykırım olması açısından da değer taşıyor.

SİLAHLARI ELİNDEN ALINAN HALK KATLEDİLDİ

Yugoslavya’nın çöküşü üzerine 1992 yılında Sırpların Bosna’da başlattıkları soykırımın akabinde bölgeye zoraki olarak müdahale eden Birleşmiş Milletler’in inançlı bölge ilan edilen 6 bölge ortasında Srebrenitsa da bulunmaktaydı.

Savaştan evvel nüfüsu 24 bin civarı olan kentin nüfusu öteki bölgelerden gelen mülteci göçleriyle 60 bin civarına gelmişti. Artık Srebrenitsa ‘açlık’ ve ‘hastalıklar’ ile uğraş eden bir ‘toplama kampı’na dönüşmüştü.Müslümanların elindeki silahlar BM Barış Gücü tarafından müdafaa gerekçesiyle toplanmıştı.

Ratko Mladiç komutasındaki Sırplar Srebrenitsa’ya olan ataklarını sıklaştırdıklarında müslümanların toplanan silahlarını geri almak için yaptıkları müracaat, sorumlu Hollanda kumandanı Thom Karremans tarafından reddedildi. BM sırf iki F16’yı kent üzerinde bir uçuş yaptırmakla yetindi.

Hollandalı askerler bir gece yarısı Bosna’daki BM Barış Gücü kumandanı Hollandalı generalden aldıkları buyruk doğrultusunda kenti boşalttılar. Savaş sırasında kentin güvenliğinden sorumlu olan Hollandalı Kumandan Thom Karremans kendisine sığınan 25 bin mülteciyi ve kenti Sırplara teslim etti.

Daha sonra orataya çıkan bir görüntü kasedinde Sırp generalin kenti boşaltan Hollandalı kumandana bir armağan verirken manzaraları çekilecekti.Bir hafta süren katliam II. Dünya Savaşı’ından sonra insanlığa yapılan en büyük cürüm olarak arşivlerde yer aldı.

Lahey Adalet Divanı bir hafta süren katliamın bir ‘soykırım’ olarak kabul etti; fakat Sırbistan’ın sorumlu tutulmayacağına karar verdi.

SOYKIRIM KARARI VE SUÇLULARI

Hollanda’nın Lahey kentideki Memleketler arası Adalet Divanı, 2007’deki kararında, ICTY’den gelen ispatlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları “soykırım” olarak nitelendirdi.

Sırp kumandan Ratko Mladic, ICTY’de geçen kasım ayında sonuca bağlanan davada, ortalarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok hatadan müebbet mahpusa mahkum edildi.

Aynı mahkeme, 2016’da sonuca bağladığı davada, Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karadzic’e Srebrenitsa soykırımı dahil 10 başka hatadan 40 yıl mahpus cezası verdi.

Mahkeme ayrıyeten, Srebrenitsa soykırımındaki cürümleri nedeniyle eski Sırp general Radislav Krstic’i 35 yıl, Vidoje Blagojevic’i 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara’yı ömür uzunluğu, Drago Nikolic’i 35 yıl, Ljubomir Borovcanin’i 17 yıl, Vinko Pandurevic’i 13 yıl, Radivoje Miletic’i 19 yıl, Milan Gvero’yu 5 yıl mahpusa mahkum etti. Bosna Hersek Mahkemesinde görülen davada ise 13 Temmuz 1995’te bine yakın Boşnak sivilin öldürülmesiyle suçlanan Milorad Trbic, 30 yıl mahpusa mahkum edildi.

Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl mahpus cezası aldı.

Eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa’daki soykırımla suçlanmış fakat ICTY’deki yargılanması devam ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde ömrünü yitirdi.